EIT چیست و چه کاربردی در اسکن پرفیوژن ریوی دارد؟

EIT یا Electrical Impedance Tomography (تصویربرداری توموگرافی با امپدانس الکتریکی)، یک روش تصویربرداری غیرتهاجمی و بدون اشعه است که با قرار دادن الکترودهایی روی سطح قفسه سینه، تغییرات هدایت الکتریکی بافت‌ها را اندازه‌گیری می‌کند.

از آنجا که خون و هوا هر کدام رسانایی الکتریکی متفاوتی دارند، EIT می‌تواند تغییرات جریان خون (پرفیوژن) و تهویه در ریه‌ها را در زمان واقعی (Real-time) نشان دهد.

کاربرد اسکن EIT در ICU و بیماران تنفسی

در بخش مراقبت‌های ویژه (ICU)، بیماران اغلب با مشکلات پیچیده‌ای همچون نارسایی تنفسی، ARDS (سندروم دیسترس تنفسی حاد)، یا آسیب‌های ناشی از کووید-۱۹ بستری می‌شوند. در این شرایط، پایش مداوم وضعیت تهویه و پرفیوژن ریه، برای انتخاب استراتژی مناسب تهویه مکانیکی یا تنظیم پارامترهای آن، حیاتی است.

در بیماران دچار ARDS یا کووید-۱۹ شدید، تهویه یا پرفیوژن ناکافی در برخی نواحی ریه می‌تواند به آسیب بافتی بیشتر منجر شود. استفاده از سیستم EIT به کادر درمان این امکان را می‌دهد که چنین اختلالاتی را به‌صورت زنده پایش کرده و پیش از وخامت بیشتر، اقدام مناسب را انجام دهند. این فناوری، توزیع هوا و خون را در سطح ریه‌ها به‌صورت دینامیک نمایش می‌دهد و به تنظیم دقیق‌تر دستگاه ونتیلاتور کمک می‌کند.

در بخش مراقبت‌های ویژه، برخی از مهم‌ترین کاربردهای EIT شامل موارد زیر است:

• تنظیم هدفمند پارامترهای ونتیلاتور برای کاهش آسیب‌های ناشی از تهویه مکانیکی
• شناسایی سریع آتلکتازی (فروریزش بخشی از ریه) یا پنوموتوراکس
• ارزیابی اثربخشی مانورهایی مانند PEEP
• پایش مداوم وضعیت بیمار هنگام تغییر موقعیت بدن (مانند پرون پوزیشن یا وضعیت نشسته)

مزایای اسکن ریه با روش غیرتهاجمی EIT

فناوری EIT به‌دلیل ماهیت غیرتهاجمی خود، مزایای متعددی نسبت به سایر روش‌های تصویربرداری دارد:

• بدون نیاز به اشعه یا تزریق ماده حاجب: برخلاف CT اسکن یا اسکن رادیونوکلئیدی تهویه-پرفیوژن، استفاده از EIT هیچ‌گونه تابش مضری ندارد.
• قابلیت استفاده در کنار تخت بیمار: دستگاه‌های EIT قابل‌حمل‌اند و نیازی به انتقال بیمار به بخش تصویربرداری نیست.
• تصاویر بلادرنگ (Real-time): این فناوری امکان پایش لحظه‌به‌لحظه عملکرد ریه را فراهم می‌سازد.
• قابلیت تکرار بالا بدون عوارض: به‌دلیل نبود اشعه یا تهاجم، می‌توان چندین بار در روز EIT انجام داد.
• هزینه پایین‌تر: این روش در مقایسه با سایر تکنیک‌های پیشرفته تصویربرداری مقرون‌به‌صرفه‌تر است.

مقایسه EIT با روش‌های سنتی اسکن ریوی

در مقایسه با روش‌های سنتی مانند سی‌تی‌اسکن یا اسکن رادیونوکلئیدی، EIT چندین مزیت دارد:

• ایمنی بالاتر: نبود اشعه و تزریق ماده حاجب آن را برای بیماران حساس مناسب می‌سازد.
• پایش مستمر: بر خلاف CT که تنها یک تصویر لحظه‌ای ارائه می‌دهد، EIT امکان بررسی تغییرات لحظه‌ای را دارد.
• قابل استفاده در زمان تهویه مکانیکی: بسیاری از بیماران در ICU قابل انتقال نیستند، اما EIT در کنار تخت قابل استفاده است.
• رزولوشن پایین‌تر: البته باید توجه داشت که دقت تصویری EIT پایین‌تر از CT است، اما هدف اصلی آن، ارائه اطلاعات عملکردی است نه ساختاری.

آینده تصویربرداری ریه با EIT

با توسعه بیشتر فناوری، انتظار می‌رود EIT در آینده‌ای نزدیک در بخش‌های بیشتری از پزشکی کاربرد یابد؛ از جمله پایش مغز، قلب، اندام‌های گوارشی و حتی کاربردهای خارج از بیمارستان. همچنین ترکیب این فناوری با الگوریتم‌های یادگیری ماشین می‌تواند به تحلیل دقیق‌تر تصاویر و ارائه پیشنهادهای بالینی هوشمند منجر شود. استفاده گسترده‌تر از EIT می‌تواند گامی بزرگ در مسیر پزشکی شخصی‌سازی‌شده (Personalized Medicine) باشد.